Story of Salon Education : काही काही मुलांना कटिंग सलूनमध्ये जायला खूप आवडतं. मला अशी मुलं थोर वाटतात. कारण नुसत कटिंग म्हटलं की माझ्या अंगावर काटा येतो. प्रत्येक महिन्या-दोन महिन्यांनी सलूनमध्ये जाऊन कटिंगची शिक्षा भोगणं माझ्या अगदी जीवावर येतं.
Story of Salon Education
पूर्वी मुली केस वाढवायच्या, वेण्या बांधायच्या; त्यामुळे त्यांना कटिंग नावाच्या कटकटीला सामोरं जावं लागायचं नाही. पण नंतर मुलीही केस कापू लागल्या; त्यामुळे त्याही या कटिंग-चक्रात अडकल्या. सुखी जीव स्वच्छेने कटिंग-शिक्षा भोगू लागला.
अर्थात, ज्यांना कटिंग सलूनमध्ये जाणं शिक्षा वाटत नाही, त्यांची बात सोडा. त्यांनी हौसेने महिन्यातून एकदा कशाला, रोज सलूनमध्ये जावं आणि न वाढलेल्या केसांना आकार देऊन घ्यावा. आणखी काय काय करून घ्यावं. स्वतःचं थोरपण त्यांना लखलाभ असो.
मी त्यातला नाही हे मी आधीच सांगून टाकलंय.
मी लहान होतो तेव्हा वडील माझं बखोट पकडून एखाद्या रविवारी मला स्कूटरवर टाकून सलूनमध्ये घेऊन जायचे. मला सोबत असावी म्हणून माझ्या मोठ्या भावालाही सोबत घ्यायचे. आमचे केस कापण्याएवढे मोठे झालेले असोत नसोत, दर महिन्या-दोन महिन्यांनी आमची सलून वारी ठरलेली असायची.
वडील घरून निघताना दोन-चार मोठ्या रिकाम्या पिशव्या सोबत घ्यायचे. आम्हा भावंडांना स्कूटरवर बसवायचे नि निघायचे. कसायाकडे कोकरांना फरफटत न्यावं, तशी आमची गत झालेली असायची. अगदी नको नको वाटायचं. पण आमची दया येईल ते आमचे वडील कसले ! त्यांना हे काम त्या दिवशी आटपायचंच असायचं. ते आम्हाला सलूनमध्ये सोडत आणि स्वतः किराणा, भाजी आणि अन्य खरेदी करायला निघून जात. सलूनमध्ये गि-हाइकांची गर्दी दिसली तर ते त्यांच्या मित्रांकडे वगैरे जाऊन गप्पा मारत; मजा करत. आणि आम्ही? बसायचो तास-दोन तास सलूनशिक्षा भोगत.
खरं तर सलून हे काही इतकं बोअर ठिकाण नाहीये की त्याचा तिटकारा वाटावा. आपला नंबर येण्याची वाट पाहणं आणि प्रत्यक्ष कटिंग करून घेणं या दोन गोष्टी सोडल्या, तर मजाच आहे की कटिंग सलून म्हणजे !
मोठे आरसे, अन्यत्र कुठेच नसते अशी मोड्डी खुर्ची, समोरच्या चिंचोळ्या टेबलावर ठेवलेल्या नाना प्रकारच्या बाटल्या, स्प्रे, ट्यूब. त्यातली मजेमजेशीर सुगंधाची द्रव्यं, क्रीम. कित्ती प्रकारच्या, कित्ती आकाराच्या कात्र्या नि कंगवे ! हेअर ड्रायर, मसाज मशिन, ट्रिमर्स असं किती किती नि काय काय !
also read : Story of An Incomplete Trip in Marathi
सलूनमधले आवाजही किती वेगवेगळे ! कात्र्यांचे किचकिच किचकिच… कुचकुच कुचकुच… किचकुच किचकुच. थोडं लक्ष दिलं तर त्यातलं संगीत ऐकायला यायला लागतं. कटिंग करणारे कारागीर संगीतकार वाटू लागतात. कधी परग्रहावरून संदेश देणारे लयबद्ध आवाज त्या कात्र्यांमधून येताहेत, असं वाटायला लागतं. मग हे कटिंग कारागीर परग्रहावरील लोकांचे संदेशदूत आहेत, असं वाटायला लागतं. मध्येच गुप्त संदेशाची भाषा बदलते. पाण्याच्या फवाऱ्यांचा फुसफुस फुसफुस आवाज येतो. कुणी तरी काका दाढी करून घेत असतात. त्यांच्या गालावर फेसाचा एक जाड लेप ब्रशने चढवला जातो. मग त्या ब्रशमधून रबरब रबरब, ढबढब ढबढब, रबढब रबढब असा रेल्वेच्या प्रवासात येतो तसा ठेकेदार आवाज येतो. कुणी ट्रिमरने दाढीला आकार करवून घेतो. मग घर्रर्रर्र… घुर्र… गिर्रर्रर्र असे आवाज फिरू लागतात. कुणी म्हणतं, जरा हेड मसाज करून द्या, की लगेच निघालं मशिन बाहेर. दुर्रर्रर्र…! मशिन डोक्यावरून जसं मानेवर आणि तिकडून पाठीकडे जाऊ लागतं, तसं मशिन खर्जातला आवाज काढू लागतं. दुर्रर्रर्रपासून सुरू होणारा आवाज दुगडुग ढुगढुगपर्यंत मंदावत जातो.
या सगळ्या वाद्यमेळ्यामध्ये लोक बोलत असतात. कधी रेडिओवरची नॉनस्टॉप गाणी चाललेली असतात; तर कधी टीव्हीवरची. लोक नकळत ठेका धरत असतात. क्रिकेटची मॅच असली की मात्र नो चॉइस ! कटिंग कारागीर काम करता करता मॅचवर लक्ष ठेवून असतात. गिऱ्हाईकही जमेल त्या अँगलने टीव्हीवरील दृश्य बघून घेत असतो. मात्र, त्याच्या मानेचा थोडासा का अँगल बदलला की कारागीर चेपतोच त्याला. त्याचं डोकं धरून ठेवतो. आपण स्वतः मात्र बॉल टु बॉल मॅचचा आनंद घेत राहतो.
काही काका लोक आपले कंटाळलेले उभे चेहरे आणखीनच लांब करून कुठल्या तरी फिल्मी मासिकात किंवा पेपरमध्ये डोकं खुपसून राहतात. ‘काय पोरखेळ चाललाय यांचा!’ असे भाव क्रिकेट मॅच पाहणाऱ्यांकडे बघून त्यांच्या चेहऱ्यावर उमटतात. याउलट, काही दादा लोक एकदम मजेत असतात. कटिंग किंवा दाढी करून घेताना ते इतक्या बारकाईने सगळं करून घेतात, की जणू इथून निघून ते थेट सिनेमाच्या सेटवरच जाणार आहेत शूटिंग करायला ! एकेक केस अगदी त्यांना हव्वा तस्सा आणि हव्वा तेवढाच करून घेणार. त्यातही प्रत्येकाची हेअरस्टाइल वेगळी. त्यांची प्रत्येक हौस तिकडे पुरवली जाते.
एवढी सारी मजा एकाच ठिकाणी कुठे बघायला मिळणार ? त्यामुळे बसायची बघत. पण दर महिन्याला ? हे म्हणजे मजा बघण्याची सक्तीच !
मग कंटाळा आला की मी आणि माझा भाऊ एक खेळ खेळणार. सलूनमध्ये आलेली माणसं कशासाठी आलीत, हे नुसतं निरीक्षणाने ओळखायचा खेळ. अमुक माणसाचे केस वाढलेत, याचा अर्थ तो केस कापून घेणार. अमुक माणसाची दाढी वाढलीय, तर तो दाढी करून घेणार. आता सांगा, असे अंदाज करायला काय अक्कल लागते ? पण त्यातही लोक अंदाज चुकवणार ! मोठे केस वाढलेला माणूस कटिंग करूनच घेणार नाही, फक्त दाढीला आकार देऊन घेणार. फुस्स !
also read : Story of An Incomplete Trip in Marathi
एकदा असेच आम्ही अंदाज लढवत बसलेलो. तिथे एक म्हातारे आजोबा आलेले. त्यांना ना डोक्यावर केस होते, ना दाढी-मिश्या. बराच वेळ ते पेपर वाचत बसले होते. आम्हाला वाटलं, हे सलून मालकांचे कुणी ओळखीचे किंवा मित्र वगैरे असतील. त्यांची वाट पाहत असतील. त्यामुळे त्यांच्याविषयी अंदाज करण्याचं आम्ही सोडून दिलं. म्हटलं, हे आपल्या खेळातलं पात्रच नाही, तर कशाला अक्कल चालवा ?
तेवढ्यात ते उठले आणि आरशासमोरच्या खुर्चीत जाऊन बसले. म्हटलं, ‘आँ?’ आम्ही भाऊ चकित ! प्रश्न पडला, हे काय करून घेणार आता ? पण हा प्रश्न कारागिराला पडलेला नव्हता. दोघांनी नजरेनेच खाणाखुणा केल्या आणि काम सुरू केलं. कारागिराने एक छोटी लांब टोकाची कात्री घेतली आणि सरळ त्यांच्या नाकात घातली. त्यांच्या नाकपुड्या बोटाच्या चिमटीत पकडून त्या फाकवल्या आणि अगदी काळजीपूर्वक त्यांच्या नाकातले केस कातरून टाकले. आजोबांनी नाक फुगवून आरशात बघितलं. त्यांनी मानेनच ‘येस’ अशी खूण केली. अजबच बघितलं आम्ही हे आज !
मग कारागिराने कात्रीने त्यांच्या कानावरील केस कापून टाकले. नजर बारीक करून अगदी छोटे छोटे केसही निगुतीने काढून टाकले. आजोबांनी पुन्हा ‘ओके’ दिला. आम्हाला वाटलं, झालं. पण छे! आजोबांनी शर्ट काढला आणि हात वर केले. लगेच कारागीर घुसलाच त्यांच्या बगलेत ! त्याने वस्तऱ्याने त्यांच्या काखेतील केस सफाचट करून टाकले. मग आजोबा प्रसन्नचित्ताने हसले आणि कारागिराच्या पाठीवर हाताने थोपटून पैसे देऊन निघून गेले.
अंदाज पुरता फसल्याने आमचा मात्र पोपट झाला ! सलूनमधला हा टाइमपास ठीकच असायचा. पण मग यायची आमच्या परीक्षेची वेळ. आमच्यापैकी एकाला पाचारण केलं जायचं. खुर्चीवर जाऊन बसलं की कारागीर एक कापड गुंडाळणार. शर्टाचं वरचं बटण उघडून कॉलरच्या आत कापड घट्ट बसवणार. वर एका नाडीने आपलं कफन घट्ट बांधणार. वर्षानुवर्षं आम्ही कटिंगसाठी येत असल्याने कटिंग कशी हवीय, काय स्टाइल हवीय वगैरे चर्चाच नाही. लगेच कातरकाम सुरू.
तसं पाहिलं तर आमची कटिंग करणं हे सोपं काम. केसांमुळे आमच्या दिसण्यात जी काही ओळख आणि ऐट असे, ती कटिंग करून पूर्ण घालवून टाकण्याची सुपारी वडिलांनी सलून कारागिराला दिलेली असे. त्यामुळे साधारण पेरभर उंचीपेक्षा जास्त मोठे केस ठेवणं आणि त्यांना काही आकार देणं हे जणू पाप आहे, असं त्याचं वर्तन असे. त्यामुळे कटिंग करून आम्ही जेव्हा बाहेर पडत असू तेव्हा एकमेकांना तर सोडाच, पण स्वतःलाही ओळखत नसू. आम्हाला असं विद्रूप करून टाकण्यात त्या कारागिराला आणि आमच्या वडिलांनाही काय आनंद मिळत असे.. माहीत नाही.
शिवाय हे भादरून काढणं हाही अत्यंत कष्टदायक अनुभव असे. मुळात नंबरची अर्धा-एक तास वाट पाहून आम्ही कंटाळलेलो असायचो. मग कफन बंद करून आमच्यावर कात्री चालवली जाई. मानेवरचे केस कापताना आणि मशिन फिरवून केसांचं नमोनिशाण नष्ट करताना कारागीर मान अशी दाबून ठेवणार, की पुढून हनुवटी पूर्ण छातीतच रुतणार. मानेला रग लागली तरी दया-माया दाखवली जाणार नाही, असा जणू दंडकच. दर महिन्याला मानेला ताण देऊन देऊन आपली मान उंटाप्रमाणे किंवा जिराफाप्रमाणे मोठी होणार, अशी भीती तेव्हा माझ्या मनात दाटून असे. शिवाय मान दाबून ठेवल्याने गळा दाबला जायचा. त्यामुळे आवंढा गिळण्याची मुश्किल, श्वास घ्यायची मारामार. पण म्हणून काय कारागीर आपला बाणा सोडणार ? छे!
मान तासून झाली की कारागीर कानाच्या मागच्या भागाचा ताबा घेणार. मग तो मान अशी तिरकी दाबणार की मानेचा एखादा मणका प्राण सोडतो की काय, असं वाटावं. एक कान झाला की दुसरा कान. मान दोन्ही बाजूंनी मोडून झाली की साहेब विजयी मुद्रेने आमच्या चेहऱ्याकडे बघणार. आता याला विद्रूप करण्याचं शेवटचं ध्येय गाठायचं, असा आसुरी निश्चय त्यांच्या चेहऱ्यावर असणार.
कपाळावर जरा बरे दिसत असलेले केस त्याला सहन होत नसायचे. मग भांगही पडणार नाही इतके बारीक करण्यासाठी हल्ला सुरू व्हायचा. पाहता पाहता माझी ओळख हरवून जात असे आणि एक भलताच मुलगा माझ्यातून दिसू लागे. त्याच्याशी ओळख होण्यासाठी पुढे किमान आठ दिवस तरी लागत. तोपर्यंत चेहरा झाकून फिरण्याची पाळी आलेली असे. पण माझं असं रुपडं दिसलं की वडिलांच्या चेहऱ्यावर समाधान झळके. आता याचे केस कापण्यासाठी पुन्हा महिना-दीड महिना सलूनकडे फिरकण्याची गरज नसल्याची ग्वाही माझ्या ‘सोल्जर कट’मधून त्यांना मिळे. आपल्या मुलाला आपण माणसातून उठवलं, याची फिकीर मात्र त्यांच्या मनालाही शिवत नसे.
also read : Story of An Incomplete Trip in Marathi
पुढे मी थोडा मोठा झालो. सायकलने आपला आपला फिरू लागलो. आता वडील मला सलूनमध्ये सोडायला येत नाहीत. मी आता मित्रासोबत कटिंग करायला जातो. फरक म्हणाल तर इतकाच झालाय. कारण अजूनही वडिलांच्या सूचनेबरहुकूम सलून कारागीर नियमितपणे मला विरूप करून टाकतो, आणि त्याच्याकडून दरवेळी नवी ओळख मिळवत मी सलून शिक्षा भोगतो. महिन्यांमागून महिने, वर्षांमागून वर्ष.
