How to Crack UPSC Exams to Become an IAS Officer : दरवर्षी, लाखो उमेदवार भारतीय नागरी सेवा परीक्षेला बसतात, जी भारतातील सर्वात कठीण परीक्षांपैकी एक मानली जाते. या परीक्षा केंद्रीय लोकसेवा आयोग (UPSC) द्वारे घेतल्या जातात.
अखिल भारतीय सेवा अंतर्गत 24 सेवांपैकी, भारतीय परराष्ट्र सेवा (IFS), भारतीय पोलीस सेवा (IPS) आणि भारतीय प्रशासकीय सेवा (IAS) या सर्वात लोकप्रिय सेवा आहेत, जी सर्वात प्रतिष्ठित आहे. IAS हा भारत सरकारचा गाभा आहे आणि त्यात उच्च अधिकारी असतात जे सरकार सुरळीत चालवण्यास मदत करतात.
आयएएस अधिकारी होण्यासाठी उमेदवारांना तीन टप्पे पार करावे लागतात: प्राथमिक, मुख्य आणि अंतिम मुलाखत.
Also read : Take Care: Meaning and How to Reply
How to Crack UPSC Exams to Become an IAS Officer
आयएएस अधिकारी काय करतो?
आयएएस अधिकारी सरकारी अधिकारी आणि मंत्र्यांना धोरणे तयार करण्यात आणि त्यांचे विभाग चालविण्यात मदत करतात. ते या धोरणांच्या अंमलबजावणीबद्दल मंत्रालयाला अहवाल देतात आणि त्यांचे परिणाम आणि सुधारणेच्या क्षेत्रांबद्दल अभिप्राय देतात.
आयएएस अधिकारी त्यांच्या करिअरची सुरुवात उपविभागीय स्तरावर करतात आणि ते महसूल संकलन, संकट व्यवस्थापन आणि कायद्याची अंमलबजावणी यासारख्या कार्यांसाठी जबाबदार असतात. त्यांना अनुभव मिळत असल्याने त्यांना जिल्हा दंडाधिकारी (DM) किंवा जिल्हाधिकारी यांसारख्या पदांवर बढती मिळू शकते. वरिष्ठ अधिकारी केंद्र सरकारच्या भूमिकेवर किंवा सार्वजनिक क्षेत्रातील संस्थांच्या प्रमुखपदी नियुक्त केले जाऊ शकतात.
IAS अधिकारी किती कमावतात?
आयएएस अधिकाऱ्यांना चांगला पगार मिळतो. एक कनिष्ठ अधिकारी दरमहा सुमारे 60,000 रुपये कमावतो, तसेच HRA आणि TA सारखे भत्ते. कॅबिनेट किंवा सहसचिव स्तरावरील वरिष्ठ अधिकारी, 7 व्या वेतन आयोगानुसार दरमहा 2.5 लाख रुपये कमावतात.
Also read : Take Care: Meaning and How to Reply
UPSC परीक्षेसाठी पात्रता निकष
UPSC परीक्षेसाठी मुख्य पात्रता आवश्यकता खालीलप्रमाणे आहेत:
- फक्त भारतीय नागरिक IAS किंवा IPS साठी अर्ज करू शकतात.
- उमेदवारांचे शारीरिक आणि मानसिक आरोग्य चांगले असावे.
- त्यांना सेंट्रल स्टँडिंग मेडिकल बोर्ड (CSMB) द्वारे वैद्यकीय तपासणी करावी लागेल.
- परीक्षा वर्षाच्या 1 ऑगस्ट रोजी उमेदवारांचे वय 21-32 वर्षांच्या दरम्यान असावे.
- OBC उमेदवारांना वयात 3 वर्षांची सूट मिळते, तर SC/ST आणि माजी सैनिकांना 5 वर्षांची सूट मिळते.
- अर्जदारांनी मान्यताप्राप्त विद्यापीठातून किमान पदवीधर असणे आवश्यक आहे.
- दूरस्थ शिक्षण पदवी असलेले उमेदवार देखील पात्र आहेत.
- अंतिम वर्षाचे विद्यार्थी UPSC परीक्षेच्या पहिल्या टप्प्यासाठी बसू शकतात.
- सामान्य श्रेणीतील उमेदवार 6 वेळा, OBC उमेदवार 9 वेळा आणि SC/ST उमेदवार वयोमर्यादेपर्यंत पोहोचेपर्यंत परीक्षेला बसू शकतात.
UPSC वेबसाइट किंवा पोस्ट ऑफिसद्वारे अर्ज ऑनलाइन सबमिट केले जाऊ शकतात, शेवटची तारीख सहसा फेब्रुवारी किंवा मार्चमध्ये येते.
How to Crack UPSC Exams to Become an IAS Officer
UPSC परीक्षेचा अभ्यासक्रम आणि तपशील
10% पेक्षा कमी यश दरासह, UPSC परीक्षा ही भारतातील सर्वात कठीण परीक्षांपैकी एक आहे. प्राथमिक, मुख्य आणि मुलाखत या तिन्ही टप्पे साफ करण्यासाठी अनेक महिन्यांची लक्ष केंद्रित तयारी आवश्यक आहे.
प्राथमिक परीक्षा (CSAT): जूनमध्ये झालेल्या प्राथमिक परीक्षेत दोन अनिवार्य पेपर असतात – सामान्य अध्ययन I आणि II – प्रत्येकाला २०० गुण असतात. ऑक्टोबरमध्ये होणाऱ्या लेखी परीक्षेच्या प्राथमिक परीक्षेत यश मिळवणारेच मुख्य परीक्षेला बसू शकतात.
Also Read : Take Care: Meaning and How to Reply
मुख्य परीक्षा (लिखित): मुख्य परीक्षा अनेक विषयांचे मूल्यमापन करते, यासह:
- राष्ट्रीय आणि जागतिक कार्यक्रम
- भारतीय राज्यघटना आणि शासन
- भारतीय इतिहास आणि स्वातंत्र्य लढा
- सामाजिक-आर्थिक समस्या आणि शाश्वत विकास
- पर्यावरण विज्ञान आणि सामान्य विज्ञान
मुलाखत: अंतिम मुलाखत फेरीत तार्किक तर्क, संख्या आणि डेटा इंटरप्रिटेशन यासारख्या महत्त्वाच्या कौशल्यांची चाचणी घेतली जाते तसेच निर्णय घेण्याची क्षमता, समस्या सोडवणे, लेखन आणि आकलन क्षमता.
संदर्भ पुस्तके आणि अभ्यास साहित्य
अशी अनेक पुस्तके आहेत जी तुम्हाला यूपीएससी परीक्षेची तयारी करण्यास मदत करू शकतात. येथे काही लोकप्रिय पर्याय आहेत:
- लक्ष्मीकांत भारतीय राजकारण
- आधुनिक भारताचा संक्षिप्त इतिहास*
- बिपिन चंद्र स्वातंत्र्याचा संघर्ष
- रमेश सिंग यांचे भारतीय अर्थव्यवस्था
- नितीन सिंघानिया कला आणि संस्कृती
- अशोक सिंग विज्ञान आणि तंत्रज्ञान
- शशी थरूर यांचे पॅक्स इंडिका
- गोह चेंग लिओंग द्वारे भौतिक भूगोल
- पुलकित खरे यांनी नागरी सेवांसाठी निबंध
- चालू घडामोडींसाठी भारत वर्ष पुस्तक
Also Read : Take Care: Meaning and How to Reply
निष्कर्ष
UPSC परीक्षा उत्तीर्ण होण्यासाठी तुम्हाला दीर्घकालीन धोरणाची गरज आहे. अनेक उमेदवार एक वर्ष किंवा त्याहून अधिक अगोदर तयारी सुरू करतात. तथापि, आपल्या तयारीची गुणवत्ता खर्च केलेल्या वेळेपेक्षा अधिक महत्त्वाची आहे. काही उमेदवारांनी अवघ्या काही महिन्यांच्या सखोल अभ्यासाने टॉप 100 मध्ये स्थान मिळवले आहे.
या परीक्षेतील यशासाठी शिस्तबद्ध मन, शिकण्याची आवड आणि अभ्यासावर लक्ष केंद्रित करणे हे आवश्यक गुण आहेत. नागरी सेवा परीक्षा तुमच्या विश्लेषणात्मक आणि समस्या सोडवण्याच्या क्षमतेची गणिती किंवा सामान्य कौशल्यांपेक्षा अधिक चाचणी करते. दृढनिश्चय आणि लक्ष केंद्रित करून, तुम्ही इतर कोणत्याही स्पर्धात्मक परीक्षांप्रमाणेच याला क्रॅक करू शकता.
Leave a Comment